Niêm Hoa Vi Tiếu - Một Bông Hoa Một Nụ Cười

“Trong những con đường đi tìm mình, trở về mình thì nghệ thuật là con đường đặc biệt, con đường của cái đẹp. Cùng nở một nụ cười, cùng ngắm một bông hoa nở. Vẽ, và vẽ một bông hoa cũng là thiền” đó là chia sẻ của Họa sĩ Lê Thiết Cương.

Họa sĩ Lê Thiết Cương là anh cả của nhóm G39, có thể được coi là người anh tiên phong để quy tụ và gắn bó được anh em họa sĩ cùng chung đam mê sở thích, cùng chung chí hướng yêu thích nghệ thuật, cùng chung những dòng suy nghĩ cảm xúc cho câu chuyện vi diệu ‘Niêm hoa” – cuộc đối thoại của những cá tính đa sắc, đa hình và đa diện ẩn dưới tinh thần tĩnh lặng của thiền.

Câu chuyện “Niêm Hoa” là tổng hợp tuyển tập tranh và gốm, triển lãm lần này đã tập hợp các tác phẩm nghệ thuật của 8 nghệ sĩ từ nhóm G39: Bình Nhi, Nguyễn Quốc Thắng, Hồng Phương, Vũ Hữu Nhung, Đinh Công Đạt, Chu Hồng Tiến, Phương Bình, Lê Thiết Cương sẽ được ra mắt khai trương sáng nay, ngày 8/4/2023 tại không gian nghệ thuật SonArt & Culture Space – 20C Phan Đình Phùng (Ba Đình, Hà Nội)

Bằng những dòng cảm xúc đặc biệt và nguồn cảm hứng sáng tác của nhóm họa sĩ, hơn 40 tác phẩm tranh và gốm trong tuyển tập “Niêm hoa” cũng sẽ được trưng bày tại SonArt. Qua những tác phẩm nghệ thuật của mình, mỗi nghệ sĩ sẽ cùng gợi lên trong lòng khán giả cảm thức “niêm hoa vi tiếu” theo những cách riêng.

Qua triển làm lần này tuyển tập các tác phẩm của nhóm nghệ sĩ được lấy tên “Niêm hoa”, giới thiệu những tác phẩm nghệ thuật tranh và gốm xung quanh đề tài hoa để thể hiện phong cách nghệ thuật của riêng mỗi người, đồng thời đây là triển lãm rất có ý nghĩa cho một mùa phật đản Phật lịch 2567 của Hội đồng trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam.

Theo ban tổ chức, trong buổi ra mắt sách công chúng không chỉ trực tiếp gặp gỡ và giao lưu với các nghệ sĩ, mà còn tận mắt chiêm ngưỡng hơn 40 tác phẩm nghệ thuật trên nhiều chất liệu khác nhau.

Mỗi tác phẩm mang những nét riêng, cùng hiện diện bên nhau như một cuộc đối thoại của những cá tính đa sắc, đa hình, và đa diện ẩn dưới tinh thần tĩnh lặng của thiền. Trước thềm Phật đản, trong tiết cuối Xuân, tên gọi “Niêm hoa” như gói ghém cái vô cùng trong cái vô ngôn.

Hãy mỉm cười để thấy một bông hoa vì vậy “Niêm hoa vi tiếu” là một điển tích của nhà Phật về sự ra đời của thiền.

Khi Phật Thích Ca giơ bông hoa sen và ngài Ca diếp mỉm cười. Một sự im lặng không âm thanh suốt 2.500 năm vọng lại đến ngày nay và đó là sự im lặng sấm sét. Hỏi bằng im lặng và trả lời bằng im lặng. ( họa sỹ Lê Thiết Cương bình luận)
Cái im lặng sấm sét này được kinh Phật ghi lại trong Tương ưng bộ kinh (Samyutta Nikaya, 400).

Đây Là một câu chuyện được xem là đầu mối của Phật giáo Thiền Tông và câu chính câu chuyện đã dẫn dắt giúp chúng ta hiểu,rõ thấu Chánh pháp của Phật.

Ẩn dấu bên trong sự vi diệu đó là tuy có tướng mà không có tướng. Bông hoa là biểu hiệu của tâm, sự im lặng là biểu hiệu của pháp. Tâm với pháp tuy có mà không, tuy không mà có.

Theo quan niệm nhà Phật, trong mỗi con người chúng ta đều sẵn có Phật tính. Đi tu là trở về với bản thể , trở về với chính mình, không phải là đi đến tận nơi đâu xa xôi mà nó hiển hiện ngay trong cuộc sống thực tại. Triết lý này, được các nghệ sĩ nhóm G39 liên hệ với công việc sáng tạo nghệ thuật nó đã trở thành mối đồng cảm.

Trên hành trình đi tìm mình, nhóm nghệ sĩ đã chiêm nghiệm ra những sự tương đồng trong sáng tạo hội họa với hành thiền. Với họ, nghệ sĩ là kẻ đi tìm chính mình, tìm ra cách biểu đạt riêng. Tìm ra cá tính nghệ thuật đối với người nghệ sĩ được ví như tìm ra cõi niết bàn của người tu hành.

Với họa sĩ, vẽ cũng là tu, vẽ cũng là thiền.

Trong giới mỹ thuật, G39 là nhóm nghệ sĩ đầy năng động. Từ những năm 2016, nhóm đã thu hút đông đảo công chúng thưởng lãm nghệ thuật bởi những triển lãm quy mô gây được tiếng vang và họ đã đi tìm chính mình trong nghệ thuật, thông qua bút họa của người họa sĩ.

Và hầu như năm nào, nhóm cũng tổ chức một vài triển lãm theo các chủ đề nhằm đem đến những góc nhìn mới lạ, thể hiện sinh động sự phát triển của nghệ thuật Việt Nam đương đại.

Gần đây nhất, vào tháng 9/2022 triển lãm “Thu 6.0” với những tác phẩm về mùa Thu và Tết Trung thu đã khiến không khí trăng tròn thêm viên mãn.

Hội tụ nhiều phong cách trên nhiều chất liệu, từ sự rực rỡ sắc màu trên giấy báo cũ đến sơn dầu, nude, mặt nạ giấy bồi, từ trừu tượng tới tối giản… đem lại “bữa tiệc màu sắc” huyền ảo, lung linh, mãn nhãn giới mộ điệu.

Trong triển lãm “Niêm hoa”, 8 nghệ sĩ là 8 phong cách đặc trung gắn với hành thiền. Bình Nhi vốn yêu hoa sen, cô ngắm những bông sen trắng tĩnh lặng an nhiên trên mặt hồ đầy rong rêu với những chú chuồn chuồn. Trong tâm cảm họa sĩ, đó là hiện tại lạc trú gửi gắm vào những tác phẩm truyền tâm.

Nguyễn Quốc Thắng lại tung tẩy với sen trên nền báo cũ hoặc xuyến chỉ. Trong từng nét bút, sen nở và tàn, sinh ra và về với bùn đất như một triết lý vốn được tạo hóa an bài từ thuở tạo thiên lập địa. Có lẽ những bức vẽ ấy, họa sĩ chưa hẳn vẽ sen mà vẽ về mình.

Những bức tranh rực rỡ bốn mùa hoa của Nguyễn Hồng Phương – bằng những nhát bút cộm sơn, nhanh mạnh dứt khoát như thể nhựa sống bung tỏa tràn trề đã thể hiện thái độ vui sống đầy mãnh liệt và hoài bão.

“Niêm hoa” cũng chứng kiến sự góp mặt của những tác phẩm điêu khắc do Vũ Hữu Nhung mang lại. Những bông sen làm từ gốm, xem qua thô mộc giản dị nhưng chứa chất trong đó là bao nhiêu năng lượng từ đất – nước – thiên – địa – nhân, để rồi khi trải qua hỏa biến đã trở thành cầu nối giữa đạo – đời, nhân – duyên.

Còn Phương Bình những ngày này đang ở phòng trưng bày nghệ thuật ở London (Anh) trong triển lãm “Sắc màu quê hương”, để lan tỏa hình ảnh một đất nước Việt Nam năng động, hiền hòa tới bạn bè Anh quốc.

“Niêm hoa” sẽ có 4 tác phẩm sơn mài của Phương Bình – cùng một chủ đề đối thoại rất đỗi quen thuộc, người và hoa trò chuyện. Những dáng hình khỏa thân đẹp như hoa sen cuốn lấy nhau như hòa làm một.

Kìa! Cánh sen, nụ sen hay đài sen, cái ý “cư trần lạc đạo” tùy duyên mà sống, tuỳ duyên mà vui như thể lan tỏa trong hương thơm phảng phất của sen và người.

“Niêm hoa vi tiếu” – niêm là cầm đưa lên, hoa là bông hoa, vi là nhỏ, tiếu là cười. Tách từng từ trong một điển tích thiền, tách từng tác phẩm trong một rừng hoa hội họa, tách từng phong cách trong sự hòa chung, tách từng nghệ sĩ của nhóm sáng tạo – để thấy rằng, mỗi người đều có Phật tính, căn tính hoặc đức tính.

Sự riêng lẻ vốn đã phong phú, khi hợp chung lại hòa quyện, âu cũng là một tính không cần gọi tên – như bông sen thơm giữa đầm bùn lặng lẽ.

Một số hình ảnh của triển lãm Niêm Hoa :